1. Giới thiệu về lan Ngọc Điểm – Rhynchostylis

Lan Ngọc điểm có tên khoa học là Rhynchostylis gigantea là một loài lan rừng rất được ưa chuộng và được trồng phổ biến nhất hiện nay, do mùa trổ hoa của loài này nở vào dịp Tết nên cũng được mọi người gọi với cái tên Nghinh Xuân. Một số tên khác như: Lan Đai Châu, Lan Tai Trâu, ,Lan Đại Châu, Lan Me (trước năm 1975 thường mọc trên những cây me trên một số đường ở Sài Gòn)

Lan Ngọc điểm là một loại Lan rừng có nhiều ở Việt Nam phân bố ở các vùng cao nguyên Nam Trung Bộ, đặc biệt các vùng giáp biên giới Lào và Campuchia ở cao độ thấp nhưng ở vùng nóng Lan Ngọc Điểm xuất hiện nhiều hơn cả.

Cây thuộc nhóm đơn thân không giả hành tăng trưởng theo chiều đứng, rất nhiều rễ, mọc thẳng từ thân. Hạt Lan Ngọc điểm nảy mầm trong điều kiện tự nhiên rất mạnh.

Lan Ngọc điểm có thể nói là Lan của tết cổ truyền dân tộc, mùa hoa nở luôn luôn vào tháng 12 âm lịch, trừ những năm nhuận có thể nở sớm hơn. Đây là loại Lan có mùi thơm thoang thoảng vì thế rất có ý nghĩa, nếu trong giờ giao thừa bên bàn thờ có vài chậu Lan Ngọc điểm tỏa hương tưởng nhớ người quá cố. Lan Ngọc điểm có thể nói là một loại Lan quốc hồn, quốc túy của Việt Nam.

2. Đặc Điểm Sinh Trưởng của Lan Ngọc Điểm

Ngọc điểm là loại Lan chịu nóng, nhiệt độ thích hợp cho Lan từ 26 – 30oC. Lan Ngọc điểm được bán khắp nơi tại các nhà vườn và các cửa hàng Phong Lan. Hiện nay Lan Ngọc Điểm thường được khai thác từ các vùng bên nước bạn Campuchia, Lào và ở Việt Nam như vùng Đông Nam bộ và miền cao nguyên Nam Trung Bộ, với cao độ trung bình <600m, như các vùng Nha Trang, Bình Thuận.

Ngọc Điểm trong rừng tự nhiên thường chỉ có màu trắng điểm thêm những chấm tím nhỏ trên cánh hoa nhìn rất đẹp. Ngày nay thì Ngọc Điểm lai tạo, cấy mô và tạo ra thêm rất nhiều màu khác nhau nữa như: vàng, trắng, tím, hồng, cam,  đỏ, màu bò sữa, màu gạch tôm…

Ngọc điểm là cây Lan chịu hạn khá tốt, nhưng nó thích ẩm, ẩm độ càng cao, rễ càng mọc nhanh và phát triển rất tốt, ẩm độ lý tưởng 40 – 70%. Tuy nhiên phải nhớ Ngọc điểm là loại Lan độc trụ vì thế giá thể phải thật thoáng. Rất đơn giản chỉ cột chặt cây Lan vào một cây tựa đặt vào chậu khoảng 3 cục than gỗ thật to là đủ. Nếu không có than có thể đặt vào miếng ngói cong hoặc trồng trực tiếp lên khúc gỗ vú sữa.

Ngọc điểm là loại Lan ưa sáng 60%, ánh sáng trực tiếp dễ làm cây bị bỏng lá, cường độ ánh sáng thay đổi từ 15.000 – 20.000 1m/m2. Tuy nhiên, nếu cây Lan được trồng trong điều kiện quá rợp, cây tăng trưởng chậm và yếu ớt, bộ rễ phát triển kém, cây khó ra hoa. Nhưng sự ra hoa của Lan Ngọc điểm không phải do ánh sáng nhiều hay ít, nắng hay rợp, tất cả là do thời gian chiếu của ánh sáng trong ngày. Vì thế cây Lan Ngọc điểm chỉ nở hoa vào dịp tết âm lịch, tức vào thời điểm trong năm có ngày ngắn đêm dài

3. Cách chăm sóc, bón phân lan ngọc điểm

Chính do cấu tạo giá thể thoáng nên ta có thể tưới nước cho Ngọc điểm 2 lần/ngày vào mùa mưa, 3 lần/ngày vào mùa khô, mùa nghỉ của Lan chỉ tưới nước 1lần/ngày cho cây đủ sống.
Mùa nghỉ thực tế của cây Lan Ngọc điểm nên bắt đầu sau khi cây tàn hoa và kéo dài cho đến khi rễ mới xuất hiện lúc mùa mưa bắt đầu.

Việc sử dụng phân bón cho Lan Ngọc điểm gần giống như Vanda, tuy nhiên Lan Ngọc điểm có mùa nghỉ 3 tháng từ đầu tháng 2 đến cuối tháng 4 trong suốt 3 tháng cây nghỉ, ta chỉ tưới nước 1lần/ngày và hoàn toàn không cung cấp dưỡng liệu cho cây vào tháng 12. Khi cây chớm nụ hoa ta thay phân 30-10-10 bằng phân 6-30-30, 10-20-20 và một tuần lễ trước khi ra hoa nở cho đến khi hoa tàn ta lại thay phân có tỷ lệ Kali cao để tạo cho cây có sức chống đỡ trong mùa nghỉ.

4. Phòng trừ bệnh và dịch hại cho lan ngọc điểm

Cây Lan Ngọc điểm là loài bản xứ vì thế khả năng chống chịu của nó rất cao, nó có khả năng chống lại hầu hết các loài sâu bệnh. Tuy nhiên một cây Lan mới được mang từ rừng về được trồng ở nơi có nhiều ánh sáng trực tiếp sẽ làm cho cây bị bỏng lá và đây là ngõ xâm nhập của một số loài nấm và virus điều này lắm khi cũng làm cho cây chết.
Định kì phun 1 tháng 1 lần vào mùa khô và 2 tuần 1 lần vào mùa mưa các loại thuốc phòng trị bệnh như Ridomil Gold , Booc Đo , Tilt Super …. Xen kẽ cho cây đỡ bị lờn thuốc. Có thể pha chung với phân nhưng nên dùng bình xịt riêng để tiết kiệm và tiện theo dõi.

Mùa mưa phải dọn sạch cỏ rác trong vườn, khơi thông không cho đọng nước. Gom sạch lá khô vàng, cắt ngay lá bệnh.

Thường đi quan sát chỗ bị ốc cắn mất lá hay rễ để bắt hay xịt thuốc diệt trừ sâu, nhện, kiến, ong vàng … không để chúng cắn phá.

                                                                                                                                                       
                                                                                                                                            Hoa lan Mộc Lan Sưu tầm